Nowe domy przysłupowe szansą na ratowanie przestrzeni kulturowej Górnych Łużyc
Kraina Domów Przysłupowych to region położony na pograniczu Polski, Czech i Niemiec. Charakteryzuje się on unikatową architekturą, której głównym elementem są domy przysłupowe.
Domy przysłupowe to drewniane budynki mieszkalne, w których konstrukcja nośna I piętra (lub bezpośrednio dachu) opiera się na drewnianych słupach. Budynki te powstały w średniowieczu i były charakterystyczne dla regionu Górnych Łużyc.
Niestety, w ostatnich latach liczba domów przysłupowych w regionie systematycznie się zmniejsza. Głównym powodem tego stanu rzeczy jest degradacja budynków, a także brak zainteresowania ich renowacją.
W celu ratowania domów przysłupowych, Stowarzyszenie DOM KOŁODZIEJA zorganizowało projekt „Architektura Regionalna Krainy Domów Przysłupowych”. W ramach projektu przeprowadzono międzynarodowy konkurs architektoniczny na modelowy jednorodzinny dom przysłupowy.
Efektem konkursu jest katalog prac koncepcyjnych, z których wybrano cztery, które rozwinięto i powstały gotowe projekty budowlane. Projekty te są dostępne dla zainteresowanych inwestorów, którzy chcą wybudować nowy dom przysłupowy w regionie Górnych Łużyc.
Nowe domy przysłupowe mają szansę przyczynić się do ratowania przestrzeni kulturowej regionu. Mogą one:
- Utrzymać ład przestrzenny w regionie, w szczególności po polskiej stronie, gdzie na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła degradacja krajobrazu kulturowego.
- Stworzyć miejsca pracy dla architektów, firm budowlano/ciesielskich.
- Tworzyć proces „wspólnej marki regionu” opartej na zasobie kultury materialnej, w postacie zabudowy przysłupowej oraz kształtowanie tożsamości regionalnej.
Nowe domy przysłupowe nie oddadzą klimatu starych domów, ale przyczynią się do zachowania ładu, równowagi w otaczającej je przestrzeni. Do zachowania utrwalonych struktur i wyglądu miejscowości, gdzie istnieją trwałe i wyraźnie zarysowane struktury osadnicze i historyczne zespoły staromiejskie.
Katalog koncepcji i gotowe projekty nowych domów przysłupowych to szansa dla ludzi kreatywnych, którzy chcą kontynuować istniejące/zastane dziedzictwo. To próba uporządkowania Krajobrazu kulturowego, tego, co piękne i wyjątkowe i co zachwyca najczęściej przyjeżdżających w ten region turystów.
Nowe domy przysłupowe to zaistnienie nietypowej oferty skierowanej dla liderów lokalnych, samorządów i inwestorów, dla których architektura regionalna będzie świadomym wyborem. Dostępność po obu stronach Nysy i cena projektu budowlanego jest dodatkowym atutem.
Podsumowując, nowe domy przysłupowe to szansa na ratowanie przestrzeni kulturowej Górnych Łużyc. Mogą one przyczynić się do zachowania unikatowej architektury regionu, stworzenia miejsc pracy i rozwoju turystyki.
Zrealizowane projekty
- I. Projekt pn. „Architektura Regionalna Krainy Domów Przysłupowych”
Przedsięwzięcie zrealizowane zostało w ramach programu EWT Polska-Saksonia (2007-2013).
W ramach tego projektu przeprowadzony został przez Wrocławski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP- Międzynarodowy konkurs architektoniczny na modelowy jednorodzinny dom przysłupowy.
W ramach konkursu spłynęło ok. 60 prac koncepcyjnych pracowni architektonicznych i studenckich. Cztery z pośród tych prac za sprawą Stowarzyszenia zostało rozwiniętych dzięki czemu Stowarzyszenie jest w posiadaniu 4 czterech gotowych projektów budowlanych , które nieodpłatnie może przekazać każdemu inwestorowi zainteresowanemu wybudowaniem domu nawiązującego do otoczenia. Projekt dedykowany jest szczególnie dla terenów zdegradowanych industrialnie, ale i dla tych, na których ząb czasu odcisną swoje piętno i domy zniknęły z krajobrazu. Jest to pierwszy w historii Polski i Niemiec projekt ukierunkowany na ratowanie starej i budowanie nowej wspólnej przestrzeni kulturowej w Krainie Domów Przysłupowych.
W ramach projektu odbyła się:
- Wystawa pokonkursowa prac koncepcyjnych biorących udział w Międzynarodowym konkursie Architektonicznym modelowego domu jednorodzinnego o cechach architektury Regionalnej Krainy Domów Przysłupowych.
- Prezentacja gotowych projektów budowlanych nowych domów Przysłupowych.
Całkowita wartość projektu 60 tys euro.
- II. Projekt pn. "Świetlica przysłupowa – świetlica marzeń – projekty budowlane dla Partnerstwa Izerskiego"
Projekt został zrealizowany na przełomie 2014/2015 roku przez Stowarzyszenie DOM KOŁODZIEJA i dzięki pomocy przyznanej w ramach działania 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” dla małych projektów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (LEADER Plus).
Projekt skierowany jest do jednostek samorządów terytorialnych, stowarzyszeń, fundacji, lokalnych społeczności, które mają potrzebę wybudowania budynku użyteczności publicznej w postaci świetlicy wiejskiej bądź wiejskiego domu kultury.
Projekt świetlicy wiejskiej o cechach architektury regionalnej Krainy Domów Przysłupowych obejmuje dwa warianty:
Wariant 1
Podstawowy, o powierzchni 142,50 m² oraz kubaturze ok. 900 m³, mieści:
na poziomie parteru
- salę spotkań gromadzkich na ok. 50 osób,
- kuchnię dla kół gospodyń wiejskich (pomieszczenie gospodarcze),
- pomieszczenie techniczne (kotłownię),
- węzeł sanitarny oraz szatnię,
na poziomie poddasza
- siłownię,
- pomieszczenie do zajęć dydaktycznych, np. pracownię komputerową.
Wariant 2
Jednokondygnacyjny, o powierzchni 297 m² i kubaturze ok. 1850 m³, mieszczący dodatkowo salę wielofunkcyjną na 100 osób lub pełniącą inną funkcję, np. garaż na samochód strażacki.
Całkowity koszt operacji "Świetlica przysłupowa – świetlica marzeń – projekty budowlane dla Partnerstwa Izerskiego", na którą złożyło się wykonanie projektów budowlanych oraz praca wolontariuszy, wyniósł 41 373,21 zł.
-
44,20 zł
-
44,20 zł