Celem PRZEGLĄDU było wyłonienie koncepcji architektonicznej modelowego domu w konstrukcji szkieletowej stanowiącej współczesne rozwinięcie formy „domu łużyckiego”

Niniejszej koncepcje projektowe były poprzedzone BADANIAMI terenowym w gminie Bogatynia w latach 2014-2024  przeprowadzonymi przez Wydziały Architektury Politechniki Śląskiej z Gliwic oraz Politechniki Poznańskiej.

Prace zgłoszone do przeglądu dostępne z poziomu witryny internetowej to swoisty wzornik dla inwestorów indywidualnych oraz baza do opracowania gotowych projektów budowlanych łużyckich domów szkieletowych Stowarzyszenie DOM KOŁODZIEJA ma ambicję w ramach kolejnego projektu zlecić ich opracowanie i zwiększyć ofertę już dostępnych za złotówkę dla każdego inwestora zainteresowanego budową domu szkieletowego w Krainie Domów Przysłupowych.

Koncepcje projektowe to przede wszystkim szansa dla ludzi kreatywnych, którzy pomni historii zechcą kontynuować istniejące/zastane dziedzictwo. Ten przegląd to pobudzenie do przemyśleń zarówno uczestników przeglądu, studentów jak i mieszkańców tej krainy. To próba uporządkowania Krajobrazu kulturowego, tego, co piękne i wyjątkowe i co zachwyca najczęściej przyjeżdżających w ten region turystów. To szansa na połączenie starego z nowym to wyrafinowana świadomość i możliwość realizowania nieskończonych wizji w historycznej przestrzeni. Wzornik projektowy nowego łużyckiego domu szkieletowego to zaistnienie nietypowej oferty skierowanej dla liderów lokalnych, samorządów i inwestorów, dla których architektura regionalna będzie świadomych wyborem. Przedsięwzięcie ma na celu wzmocnienie emocjonalnego przywiązania do Krainy Domów Przysłupowych i pogłębienie poczucia tożsamości z regionem.

Nowe łużyckie domy szkieletowe nie oddadzą klimatu starych domów, ale przyczynią się do zachowania ładu, równowagi w otaczającej je przestrzeni. Do zachowania utrwalonych struktur i wyglądu miejscowości, gdzie istnieją trwałe i wyraźnie zarysowane struktury osadnicze i historyczne zespoły staromiejskie

I miejsce (nagroda 3 000 zł): Jakub Sitek

Projekt: “Dom przysłupowy jako aktualne rozwiązanie dla współczesnego budownictwa mieszkalnego na terenie Górnych Łużyc”. Praca dyplomowa magisterska, wykonana pod kierunkiem dr inż. arch. Elżbiety Rdzawskiej-Augustin, obroniona w 2022 r. na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej.

Uzasadnienie: Projekt najpełniej  odpowiedział na założenia przeglądu. Autor przeprowadził wnikliwą analizę kontekstu historycznego, przedstawił obszerny katalog wariantów projektowych bazujących na transformacji typologicznej tradycyjnego domu łużyckiego, a w rozwiązaniach szczegółowych ukazał znakomity warsztat projektowy i wiedzę w zakresie architektury drewnianej.  

II miejsce (ex aequo) (nagroda 1 000 zł): Paweł Furgalski

Projekt “Alternatywa tradycji domów przysłupowych, projekt koncepcyjny systemu współczesnej zabudowy na trójstyku polsko-czesko-niemieckim”. Praca dyplomowa magisterska, wykonana pod kierunkiem dr hab. inż. arch. Krzysztofa Gerlica, obroniona w 2023 r. na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej.

Uzasadnienie: Projekt prawidłowo odpowiedział na założenia przeglądu. Autor przeprowadził analizę kontekstu historycznego, wraz z analizą układów zabudowy zagrodowej, przedstawił przykłady dostosowane do współczesnych potrzeb tradycyjnego domu łużyckiego, wraz z najnowszymi detalami drewnianych konstrukcji szkieletowych.  

II miejsce (ex aequo) (nagroda 1 000 zł): Marceli Sobański
Projekt: “od_nowa - projekt odbudowy wsi Wigancice Żytawskie”. Praca dyplomowa magisterska, wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. inż. arch. Katarzyny Słuchockiej, obroniona w 2020 r. na Wydziale Architektury Politechniki Poznańskiej.
Uzasadnienie: Projekt prawidłowo odpowiedział na założenia przeglądu. Autor przeprowadził analizę kontekstu historycznego i urbanistycznego, przedstawił katalog wariantów projektowych bazujących na współczesnej wizji tradycyjnego domu łużyckiego, a w rozwiązaniach szczegółowych wykazał się wiedzą w zakresie architektury drewnianej.  

 Skład jury

1. dr hab. inż. arch. Magdalena Żmudzińska-Nowak (Wydział Architektury Politechniki Śląskiej),
2. dr inż. arch. Barbara Świt-Jankowska (Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej),
3. dr hab. inż. arch. Piotr Marciniak (przedstawiciel SARP),
4. arch. Vladymir Balda (Uniwersytet Techniczny w Liberecu),
5. mgr inż. arch. Adam Cebula (przedstawiciel Gminy Bogatynia),
6. Olgierd Poniżnik (prezes Stowarzyszenia Dom Kołodzieja).

Kryteria oceny

Kryteria oceny zgodnie z Regulaminem przeglądu obejmowały:

1. zgodność z celami i regulaminem – stopień realizacji celów konkursu, takich jak współczesna interpretacja „domu łużyckiego” i konstrukcja szkieletowa zgodna
   z architekturą regionalną.
2. wartości architektoniczne i estetyczne – jakość wizualna projektu, proporcje, harmonia bryły oraz spójność kompozycji architektonicznej.
3. innowacyjność idei i funkcjonalność – nowatorskie podejście projektowe, praktyczność
   i dostosowanie do potrzeb współczesnych użytkowników.
4. uszanowanie wartości historycznych – nawiązanie do tradycji architektonicznej Krainy Domów Przysłupowych, w tym detale i elementy charakterystyczne dla regionu.

Zastosowano skalę punktową dla każdego kryterium, od 1-10 punktów.

Proces oceny

Ocena odbyła się na podstawie udostępnionych plansz projektowych. Zanimizowane plansze zostały umieszczone w osobnych, ponumerowanych folderach. Wszyscy członkowie Jury mogli zapoznać się z nimi w stosownym czasie i wystawić ocenę zgodnie z przyjętymi kryteriami. Poszczególne oceny zostały przesłane sekretarzowi przeglądu i na ich podstawie przygotowany został wstępny ranking prac. Oceny punktowe poszczególnych członków jury były zbieżne, co świadczy o konsensusie w kwestii wyboru projektów. Szczegółowe wyniki zostały opracowane podczas zebrania Jury, które odbyło się 14.12.2024, w formie hybrydowej (część uczestniczyła poprzez komunikator Zoom.

Realizacja i finansowanie

Wręczenie nagród miało miejsce w urzędzie miasta gminy Bogatynia dnia 19.12.2024.

Realizacja projektu sfinansowana ze środków gminy Bogatynia w ramach zadania publicznego art. 19a (Ustawa o pożytku)

Uwagi i zalecenia

Jury podkreśla, że wybrane projekty odznaczają się dogłębnym zrozumieniem regionalnej tradycji architektonicznej i jej współczesnych adaptacji. Autorzy projektów przedstawili szeroki katalog wariantów projektowych, które świadczą o przemyślanej transformacji tradycyjnego domu łużyckiego w nowoczesną formę. Rozwiązania szczegółowe dowodzą wysokiego poziomu wiedzy i umiejętności w zakresie projektowania architektury drewnianej, uwzględniając zarówno estetykę, jak i funkcjonalność. Poza tym projekty te  harmonijnie wpisują się w lokalny kontekst przestrzenny, promując przemyślany układ urbanistyczny, który może służyć jako wzór do naśladowania dla inwestorów.

Jury zwróciło uwagę również na istotne aspekty związane z wykorzystaniem wybranych koncepcji jako wzorcowych, podkreślając potencjalne zagrożenia, takie jak:

• ryzyko nieświadomego powielania grafiki plansz jako kolorystyki elewacji, co może prowadzić do jednostronnego zastosowania pewnych elementów wizualnych, np. czarno barwionych drewnianych okładzin.
• konieczność uzupełnienia publikowanych materiałów o szczegółowe komentarze, aby właściwie zinterpretować założenia projektowe przez potencjalnych inwestorów.

Autorzy projektów wykonali prace dyplomowe według zaleceń i wymagań poszczególnych uczelni. Praca taka składa się z bogatej części analityczno-opisowej oraz części graficznej w postaci plansz, a czasami dodatkowej prezentacji wyświetlanej podczas obrony. Do przeglądu zostały jedynie zgłoszone plansze, a część opisowa została pominięta. Warto jest w przypadku prezentowania nagrodzonych prac uzgodnić z autorami dodatkowe treści, które zostały pominięte w przeglądzie, a mogą być cenne dla przyszłych inwestycji.

Protokół sporządził Krzysztof Gerlic, sekretarz przeglądu.